Winiarskie regiony Republiki Czeskiej

Winorośl jest jedną z niewielu roślin, które w sposób złożony i jednocześnie wrażliwy potrafią wyrazić ślad krajobrazu i miejsca w swojej ostatecznej formie - winie. Winnice na ziemiach czeskich leżą w najbardziej na północ wysuniętej części występowania winorośli w Europie, co jest warunkiem powstania win o niezwykłej różnorodności, które wyróżniają się oryginalnymi nutami owocowymi i pikantnością, bogatym spektrum substancji aromatycznych oraz harmonijnymi, pełnymi smakami.

Republika Czeska posiada dwa regiony winiarskie – Morawy (Morava) i Czechy (Čechy), podzielone do 6 subregionów. Znajduje się w nich 383 gmin winiarskich z 18 067,93 hektarami winnic, z 1313 parcelami winiarskimi (viniční tratě). Na tej powierzchni winnic gospodaruje łącznie 18 399 zarejestrowanych winiarzy. Większość winnic (96%) leży na Morawach, 4% w Czechach. Z ogólnej powierzchni winnic jest 70% posadzona odmianami na wina białe.  Działa tu ponad 1000 zarejestrowanych firm winiarskich-winnic, a to od tych wielkich, aż po małe firmy rodzinne.

Winiarski region/subregion -  ilość gmin winiarskich -  ilość katastrów -  ilość uprawców  - powierzchnia posadzonych winnic (ha)

Region winiarski MORAWY

Witamy na Morawach

Region winiarski Morawy znajduje się w południowomorawskim i zlińskim województwach, oraz w niewielkiej części województwa Wysoczyzna. Ze względu na warunki klimatyczne Morawy od dawna uważane są za obszar o doskonałych warunkach do produkcji win białych, charakteryzujących się ciekawym spektrum aromatów i korzenności. Wzajemne oddziaływanie aromatów i smaków podkreśla świeża kwasowość, zachęcająca do dalszego łyku harmonijnego wina. Odmiany ciemne, przeznaczone do wytwarzania win czerwonych, zyskały mniej uwagi, jednak w niektórych subregionach odmianom tym zawsze się powodziło a ostatnimi laty, też ze względu na cieplejszą pogodę i nowoczesne technologie, ich znaczenie wzrasta.

Region winiarski Morawy w pigułce

Najważniejszy region winiarski w Republice Czeskiej rozciąga się od Znojma do Uherské Hradiště. Składa się z czterech subregionów: znojemskiego, mikulovskiego, velkopavlovickiego i slovackiego. Obejmuje 17 091 hektarów winnic, co stanowi 96% powierzchni zarejestrowanych winnic w całej Republice Czeskiej.
Według legend i źródeł archeologicznych region winiarski na Morawach to obszar o najstarszej tradycji winogrodniczej i winiarskiej w RC. Leży wokół 49. równoleżnika, podobnie jak region Champagne lub najlepsze regiony winiarskie w Niemczech. Składa się z 308 gmin winiarskich z 1141 parcelami winiarskimi, którymi zarządza ponad 18 000 uprawców. Większość gmin i winogrodników można znaleźć w subregionie slovackim, największy obszar winnic znajduje się w subregionie mikulovskim, w ścisłym kontakcie z velkopavlovickim. Największe gminy winiarskie to Velké Bílovice, Valtice i Čejkovice. Według sześcioletnich pomiarów w stacji uprawy wina w Wielkich Pavlovicach średnia roczna temperatura wynosi tutaj 12,4 ° C, średnie roczne opady wynoszą 463 mm, a średnia roczna długość nasłonecznienia wynosi 1700 godzin. Chociaż sezon wegetacyjny jest krótszy niż w Europie Zachodniej, w większości lat wyróżnia się wyższą intensywnością nasłonecznienia w miesiącach letnich, co pozwala na uprawę odmian z późnym dojrzewaniem winogron. Dojrzewanie przebiega wolniej, dlatego też w winogronach koncentruje się większa ilość substancji aromatycznych. Reprezentacja odmianowa prawie kopiuje ogólne statystyki Republiki Czeskiej - jest zdominowana przez veltlínské zelené i müller thurgau, pozostałe odmiany podzielone są równomiernie podzielone między ryzlink vlašský, ryzlink rýnský, co do odmian ciemnych to tu dominuje frankovka i svatovavřinecké.

Znojemski subregion winiarski

Winiarski subregion znojemski (znojemská vinařská podoblast) obejmuje zachodnią część południowych Moraw od Podyjí i wschodnie stoki Wyżyny Czesko-Morawskiej przez doliny rzek Dyje, Jevišovki, Jihlavy i innych mniejszych rzek, do Rajhradu koło Brna. To królestwo aromatycznych win białych, których niekoronowanym królem jest veltlínské zelené, a następnie odmiany müller thurgau, ryzlink rýnský i sauvignon. Skład gleby i warunki klimatyczne pasują również do odmian rulandské šedé, tramín i rulandské bílé lub odmian muszkatowych irsai oliver i muškát moravský. Udział odmian ciemnych jest mniejszy, jednak i tu powstaje oryginalna frankovka, svatovavřinecké i modrý portugal, zwłaszcza w okolicach Dolní Kounice cieszą się dużą renomą. Centrum winiarskie tego subregionu to królewskie miasto Znojmo. Podczas wędrówki za winami można odkryć wiele interesujących miejsc, od średniowiecznego podziemia Znojma począwszy, przez duże piwnice i muzeum wina w klasztorze louckim w Znojmie, aż po Malowaną Piwnicę w pobliskim Šatovie. Znojmo to kolebka turystyki wina; w sezonie można przez winnice i winiarnie przejechać się  specjalistycznym winobusem, w wielu miejscach znajdują się stanowiska degustacyjne: w rajskiej winnicy w Znojmie, w parku narodowym Podyjí w słynnej winnicy Šobes, na grodzie Lampelberg, w Hnanicach, w uliczce piwniczek win w Chvalovicach lub na ścieżce rowerowej w Starych Winnicach nad miejscowością Havraníky.

Mikulovski subregion winiarski

Dominantą krajobrazową subregionu mikulovskiego jest wapienny grzbiet skałkowy Pavlovskich Wierchów, nazywanych Pálava. Na jego stokach prawdopodobnie  już rzymscy żołnierze założyli pierwsze winnice na terenach Moraw i do dnia dzisiejszego tu rodzi się znakomity ryzlink vlašský, a wśród cenionych odmian znajdziemy w winnicach  veltlínské zelené, ryzlink rýnský, sauvignon, chardonnay, müller thurgau, rulandské šedé, frankovkę, zweigeltrebe i svatovavřinecké. Wszystkie smaki subregionu mikulovskiego oferują wina z oznaczeniem VOC Mikulov, VOC Pálava i VOC Valtice. Klejnotem subregionu jest bajkowe miasto Mikulov, w którym można zobaczyć dwie ekspozycje winiarskie i unikatową kolekcję zabytkowych pras winiarskich. Prawie obowiązkiem jest zwiedzenie Areału Lednicko-Valtickiego, który wpisany jest na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO jako największy artystycznie zaprojektowany teren krajobrazowy na świecie. Wędrówka za winem poprowadzi przez szereg wiosek winiarskich – Pavlov, Perná, przez Wzgórza Dunajovskie, Novosedly i Drnholec po Pouzdřany i Popice. Stąd, ze słynnej parceli winiarskiej Sonberk, rozciąga się piękny widok na zbiorniki Novomlýnské i wzgórza Pálava z ruinami kilku średniowiecznych grodów widocznych z daleka. Warto zauważyć, że z Sonberga trafiały w niemałej mierze wina morawskie na rynek handlu z winem w Krakowie. Nowością turystyczną jest archeopark w Pavlovie, w bliskiej odległości leżą Dolní Věstonice, wioska znana z światowej sławy znaleziska archeologicznego Wenus z Věstonic, najstarszej znanej ceramicznej plastyki na świecie. Nie można zapomnieć o Valticach z barokową rezydencją Liechtensteinów i całoroczną wystawą degustacyjną Salon Win Republiki Czeskiej.

Velkopavlovicki subregion winiarski

Żyzne niziny rozciągające się od Brna po Židlochovice, Hustopeče, Velké Bílovice i Velké Pavlovice należą do najbardziej nasłonecznionych miejsc w Republice Czeskiej. Ranking najczęściej uprawianych odmian prowadzi wprawdzie veltlínské zelené, jednak frankovka i svatovavřinecké na drugim i czwartym miejscu sugerują, że subregion velkopavlovicki słynie z czerwonych win; w żadnym innym morawskim subregionie winiarskim nie ma tylu winnic z ciemnymi odmianami, jak tutaj. Warto wspomnieć o odmianach modrý portugal lub andré - odmianie uzyskanej wprost w Velkých Pavlovicach, a także białych odmianach müller thurgau, ryzlink vlašský i rulandské šedé, którym tutaj bardzo dobrze się powodzi. Region koło Bořetic, Kobylí, Němčiček, Velkých Pavlovic i Vrbice nazywany jest „Modré hory“ ze wzgledu na to, że ciemne odmiany uprawiane są tu z udziałem ponad 50- procentowym, a wina z trzech podstawowych ciemnych odmian – frankovka, svatovavřinecké i modrý portugal, były podstawą do powstania apelacji VOC Modré hory.
Co warto zwiedzić? Na przykład duże kompleksy piwnic win, które przypominają małe wioski, takie jak obszar pod Kraví horą w Bořeticach, uliczka piwnic win w Kobylí czy Belegrady w Velkých Bílovicach, gdzie nazwy uliczek i placów są oparte na historii winiarskiej lub noszą nazwy odmian winorośli. Popularnym przystankiem dla miłośników wina są piwnice templariuszy pod średniowieczną twierdzą w Čejkovicach i ekspozycja win w renesansowym domu U Synků w Hustopečach z ciekawym pomnikiem drożdży winnej.

Slovacki subregion winiarski

Winnice na południowym wschodzie Moraw, na granicy ze Słowacją i Austrią, charakteryzują się bardzo zróżnicowanymi warunkami naturalnymi, tak więc asortyment win z tego subregionu jest tak różnorodny i zróżnicowany, jak lokalny krajobraz i charakterystyczny folklor regionu nazywanego Morawskim Slovackiem. Najbardziej rozpowszechnione odmiany to müller thurgau, ryzlink rýnský, veltlínské zelené, rulandské bílé i frankovka, dobre warunki ma tu chardonnay i muszkat morawski, odmiana uzyskana w stacji uszlachetniającej w  Polešovicach, a także ciemne odmiany zweigeltrebe i cabernet moravia, która pochodzi z gminy winiarskiej Moravská Nová Ves. W Blatnicy pod Svatým Antonínkem można popróbować win VOC Blatnice, nie można zapomnieć o lokalnym legendarnym markowym winie Blatnický roháč lub podobnie słynnym winie markowym Bzenecka lipka, nazwanym wg prastarej lipy w parku zamkowym w Bzencu. Warto zatrzymać się w miastach Uherské Hradiště, Kyjov czy Břeclav i wielu innych miejscach, słynących z świetnych win. Do klejnotów Morawskiego Slovácka należy na przykład teren historycznych piwnic winnych Plže na obrzeżach wsi Petrov, ogłoszony w 1983 r. pierwszym wiejskim rezerwatem zabytkowym w ówczesnej Czechosłowacji, czy skansen w Strážnicy z oryginalnym zespołem budynków winiarskich. Warte zobaczenia są skupiska piwnic win, przypominające małe wioski, czy to Nechory koło Prušánek, Šidleny koło Milotic czy Búdy koło Mutěnic. Na obrzeżach Vlčnova, wioski słynącej z corocznej majowej Jazdy Królów (impreza od r. 2011 zapisana na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO), znajduje się również uroczy kompleks piwniczek win.

Region winiarski CZECHY

Witamy w Czechach

Winnice w regionie winiarskim Czechy należą do najbardziej na północ położonych winnic w Europie. Podobnie jak w średniowieczu i dziś większość winnic ulokowanych jest w okolicach miast Mělník, Most i Litoměřice, również winnice w Pradze i okolicy są zachowane. Zamiast dużych połaci winnic, winnice w Czechach są mniejsze i rozdrobnione na terenie kilku województw. Legendarnymi są głównie winnice na chronionych zboczach i tarasach wokół czeskich rzek, zwłaszcza w dolinach Wełtawy, Łaby, Berounki i Ohrze. Dobre warunki mają tu odmiany białe i ciemne. Do 2004 r. region winiarski Czechy był podzielony na sześć regionów - čáslavski, mělnicki, mostecki, praski i žernosecki, po zmianach legislacyjnych pozostały tylko dwa subregiony - mělnicki i litoměřicki.
Na co możemy się cieszyć w regionie winiarskim Czechy? Na przykład na odnowione średniowieczne tarasy winnic, na których znowu rośnie winorośl, na dom z wieżą w kształcie kielicha wina, na spacer w miejscach, gdzie św. Ludmiła uczyła uprawiać winorośl i robić wino swojego wnuka św. Wacława, do winnic niewielkich wprawdzie rozmiarów, ale bogatych odmianowo, urokliwe krajobrazy doliny Łaby ze stromymi stożkami wulkanicznymi Średniogórza Czeskiego, starodawne piwnice win, różnorodne tradycje winiarskie, a zwłaszcza na wino.

Region winiarski Czechy w pigułce

Region winiarski Czechy ze swoimi dwoma subregionami jest jedną z najbardziej na północ wysuniętych wysp europejskiego winiarstwa. Obejmuje 637 hektarów winnic, co stanowi 4% powierzchni zarejestrowanych winnic w całej Republice Czeskiej. Pozostałe 96% znajduje się w regionie winiarskim Morawy. Uprawa winorośli w Czechach przeżywała swój złoty wiek przed wojną trzydziestoletnią, kiedy to winnice osiągały powierzchnię około 15 000 hektarów, a w szczególnie urodzajnych latach krajowy rynek był dla win czeskich zbyt mały.
Obecny region winiarski Czechy obejmuje 75 wiosek winiarskich i 168 parcel winiarskich. Region uprawy winorośli w Czechach jest podzielony na dwa subregiony: mělnicki i litoměřicki. Są prawie identyczne pod względem wielkości, ale w subregionie mělnickim winnice uprawia prawie dwukrotnie więcej winiarzy. Większość winnic w subregionie mělnickim położona jest na glebach o podłożu wapiennym lub na żwirowo-piaskowych aluwiach. Gleby są lżejsze, cieplejsze i zapewniają doskonałe warunki do uprawy odmian białych i ciemnych. W subregionie litoměřickim większość winnic znajduje się na południowych stokach Średniogórza Czeskiego, na ciemnych glebach zwietrzałego bazaltu, które nadają winom szczególny, mineralny charakter. Zestaw uprawianych odmian różni się nieco od Moraw, uprawia się tu nieco więcej odmian do produkcji win czerwonych. Już w średniowieczu lokalni winiarze na większą skalę uprawiali odmianę pinot noir, czyli rulandské modré. Czołowe pozycje w nasadzeniach zajmują pozostałe odmiany burgundzkie, na wiodących pozycjach jest również müller thurgau, ryzlink rýnský, svatovavřinecké i modrý portugal. Największymi gminami winiarskimi są miasta Mělník i Most.

Mělnicki i litoměřicki subregiony winiarskie

Region winiarski Czechy jest podzielony na dwa subregiony: mělnicki subregion winiarski obejmuje nie tylko miasto Mělník i jego okolice, ale także małe winnice w Pradze i okolicach miast Kutná Hora, Benátky nad Jizerou, Kralupy nad Vltavou, Čáslav, Beroun i Slaný. W średniowieczu lokalni winiarze skupiali się głównie na uprawie odmiany rulandské modré, której sadzonki miał importować król czeski i cesarz rzymski Karol IV z burgundzkiej wioski Chambertin. Dziś największe powierzchnie winnic osadzone są odmianami ryzlink rýnský, müller thurgau i wspomnianym już rulandské modré, pięć najczęściej uprawianych odmian zamyka modrý portugal i svatovavřinecké.

Litoměřicki subregion winiarski rozciąga się w okolicach miast Litoměřice, Most, Roudnice nad Labem, Kadaň, Ústí nad Labem i Louny. Ważnym ośrodkiem winiarskim są Litoměřice, które w średniowieczu po Pradze były drugim co do wielkości miastem winiarskim w Czechach. Większość winnic w tym subregionie znajduje się na południowych stokach Średniogórza Czeskiego. Najbardziej rozpowszechnione odmiany reprezentowane są przez müller thurgau, svatovavřinecké, ryzlink rýnský, rulandské modré i rulandské šedé. Ekspozycja na zamku w Litoměřicach jest poświęcona winu, odnowione winnice można również zauważyć na tarasach murów litoměřickich i u podnóża wzgórza Hněvín nad miastem Most. Ze szczytu romantycznie urządzonego zamku z restauracją i wieżą widokową można zobaczyć jedną z czeskich rzadkości, gotycki kościół Wniebowzięcia Marii Panny, który został przeniesiony z nieistniejącego już starego Mostu w nowe miejsce z powodu wydobycia węgla w 1975 roku.