Historia i teraźniejszość uprawy winorośli w Republice Czeskiej
Rzymianie
Pierwszymi uprawcami winorośli na naszym terytorium mogli być Celtowie. Wino na Morawach kojarzone jest z Rzymianami, a konkretnie z X rzymskim legionem cesarza Marka Aureliusza, który w drugiej połowie II wieku n.e. stacjonował w pobliżu wsi Mušov na południowych Morawach.
Państwo Wielkomorawskie
Uprawa winorośli i produkcja wina były szeroko rozpowszechnione od czasów osadnictwa słowiańskiego w okresie Państwa Wielkomorawskiego – Wielkich Moraw, w czasach IX i X wieku, skąd wino trafiło na teren Czech. W tym czasie wino było wykorzystywane głównie do celów liturgicznych i było związane z rozwojem chrześcijaństwa.
Złoty wiek
Pierwszymi zachowanymi dokumentami dotyczącymi wina są kroniki klasztorne i dokumenty czeskich władców. Złoty wiek uprawy winorośli na Morawach i w Czechach to okres od XIV do XVI wieku, kiedy winnice otaczały wiele miast i klasztorów. Wielkie zasługi o rozwój uprawy winorośli miał czeski król i cesarz rzymski Karol IV.
Już od średniowiecza wina z terenów Czech i Moraw cieszyły się dobrą opinią, były dostarczane na stoły szlacheckie i mieszczańskie, na wina te był popyt w Polsce i na Śląsku oraz na wiedeńskim dworze cesarskim.
Utrata winnic i ich odnowa
Podobnie jak w innych częściach Europy, filoksera winiec (Viteus vitifolii) spowodowała ogromne szkody w winnicach na przełomie XIX i XX wieku. Na początku XX wieku powierzchnia winnic na Morawach spadła do 3800 hektarów.
Pod koniec XIX wieku powstały wyspecjalizowane szkoły winiarskie, na przykład w Valticach (wówczas Feldsberg) w 1873 r., w Mělníku w 1882 r. czy w Bzencu w 1885 r. W 1907 r. założono specjalistyczny magazyn winiarski „Vinařský obzor”.
W pierwszej połowie XX wieku uprawa winorośli w naszym kraju zaczęła się ponownie rozwijać, a winnice były odnawiane. W drugiej połowie XX wieku, w okresie socjalizmu, powierzchnia winnic wzrosła do 14 000 hektarów, wzrosły plony i wprowadzono mechanizację winnic. Powstawały także nowe odmiany, takie jak pálava, aurelius, muszkat morawski, andré. W tym czasie jednak produkcja wina koncentrowała się głównie na ilości.
Prawo winiarskie a Unia Europejska
Dalszy rozwój uprawy winorośli nastąpił pod koniec XX wieku. Restytucje winnic i prywatyzacja doprowadziły do odnowienia rodzinnych winnic i powstania nowych firm typu rodzinnego. Wielkie zmiany przyniosła Ustawa winiarska z 1995 r. i jej późniejsza harmonizacja z prawodawstwem Unii Europejskiej po przystąpieniu do UE w 2004 r. Współczesne winiarstwo w RC korzysta z nowoczesnych technologii na najwyższym światowym poziomie, czego wynikiem są wyróżnienia dla win z Czech i Moraw na najbardziej prestiżoweych konkursach winiarskich w świecie. Wraz z uprawą winorośli rozwija się równolegle turystyka winiarska.
Trwa również uprawa nowych odmian winorośli, koncentrując się głównie na odporności na choroby grzybowe i odpowiednich odmian do produkcji win BIO (tak zwane odmiany PIWI), takich jak malverina, savilon, laurot i inne.
Dziś wina morawskie i czeskie są znane i należą do najlepszych w Europie i na świecie. Wina morawskie i czeskie charakteryzują się ciekawym spektrum aromatów, bogactwem substancji ekstrakcyjnych i harmonijnym połączeniem pełnego smaku ze świeżą kwasowością win białych. Ostatnio coraz częściej pojawiają się bardzo ciekawe wina czerwone, pełne i wyraziste dzięki nowoczesnej obróbce technologicznej, ale jednocześnie delikatne i aksamitne, charakteryzujące się przyjemnym owocowym aromatem.
Wina różowe również powoli stają się trendem na przyszłość - piękne nie tylko ze względu na ich kolor, ale także ze względu na wyjątkowy młodzieńczy i świeży charakter.
Obecnie w Republice Czeskiej znajduje się 17 926 hektarów winnic produkcyjnych; całkowity potencjał produkcyjny to 18 655 hektarów winnic (dane na dzień 31 grudnia 2020 r.).
Republika Czeska jest podzielona na dwa regiony uprawy winorośli - Morawy i Czechy, a w nich na 6 subregionów – znojemski, velkopavlovicki, mikulovski i slovacki na Morawach oraz mělnicki i litoměřicki w Czechach. 96% winnic znajduje się na Morawach. Warunki klimatyczne są podobne do tych w Alzacji (Francja), Weinviertel (Austria) lub w najlepszych regionach winiarskich w Niemczech.
Typową cechą dla winiarstwa Republiki Czeskiej jest szeroka gama uprawianych odmian. Największe powierzchnie winnic zajmują veltlínské zelené, müller thurgau, ryzlink rýnský, ryzlink vlašský, frankovka i svatovavřinecké - każda z tych odmian zajmuje powierzchnię ponad 1000 ha, co razem stanowi prawie połowę winnic w RC.
Winorośl jest jedną z niewielu roślin, które w sposób złożony, a jednocześnie wrażliwy potrafią wyrazić ślad krajobrazu i miejsca w swojej ostatecznej formie - winie.
► Wiz również: Regiony winiarskie v RC | Odmiany winorośli w Republice Czeskiej
